به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیمهمانطور که در یادداشت آغازین پرونده است “یک دهه رکود، یک درس، یک تجربه” اعلام شد که در این مورد به طور مفصل به وضعیت اقتصاد ایران در دهه 90، علل و ریشه های افول اقتصاد در آن دهه و راهکارهای جبران این آسیب در آینده خواهیم پرداخت. سال ها.
در این گزارش که در رابطه با بررسی شاخص های کلان اقتصاد ایران در دهه 90 منتشر می شود، قصد داریم به بررسی سه متغیر اصلی تورم، میزان نقدینگی و همچنین رشد پایه پولی در این مدت بپردازیم. دهه پر از فراز و نشیب
اگرچه اساتید سپیدپوش اقتصاد معتقدند که شناخت رفاه و وضعیت اقتصادی یک جامعه بهتر از پیاده روی در کوچه پس کوچه های محله ها حاصل می شود تا آمار و ارقام، اما به هر حال قصد داریم در این گزارش نشان دهیم. اجازه دهید وضعیت تورم، رشد نقدینگی، پایه پولی و دلایل رشد پایه پولی در دهه 90 را بررسی کنیم.
به عقیده اکثر کارشناسان، رابطه پولی که توسط فریدمن در حدود دهه 1950 (عصر طلایی) احیا شد، علت اصلی تورم را در بلندمدت توضیح می دهد. به بیان ساده و خلاصه، بر اساس این رابطه، اگر رشد پول در یک اقتصاد با رشد تولید نامتناسب باشد، نقدینگی ایجاد شده باعث افزایش سطح عمومی قیمت ها می شود. از این منظر، نرخ رشد نقدینگی همواره برای هر اقتصادی بسیار مهم است زیرا اگر این افزایش حجم نقدینگی منجر به رشد اقتصادی نشود، صرفاً با افزایش تورم، پایه های اقتصاد یک کشور را متزلزل خواهد کرد.
یکی از مشکلات ساختاری اقتصاد ایران که حتی قبل از انقلاب هم وجود داشت، افزایش مستمر نقدینگی و عدم تناسب آن با رشد تولید در کشور است. اگرچه روند بلندمدت رشد نقدینگی در اقتصاد ایران معمولاً در حدود 20 درصد در نوسان است، اما برخی از دولت‌ها نتوانسته‌اند رشد نقدینگی را حول میانگین بلندمدت خود مدیریت کنند و این امر منجر به انحراف رشد نقدینگی از آن شده است. روند بلند مدت
نبض ناهموار تورم در دهه 1990
بررسی وضعیت تورم در دهه 1990 به خوبی نشان می دهد که با بستن اقتصاد به خارج از مرزها، چه شوک های تورمی شدیدی را می توان به اقتصاد تحمیل کرد. همانطور که در نمودار زیر نشان داده شده است، اگرچه نرخ تورم از سال 93 تا 96 به دلیل کاهش انتظارات تورمی به طور موقت کاهش یافته است، اما با خروج یکجانبه ایالات متحده از برجام، با توجه به اینکه طی آن سال ها، اصلاحات اساسی اقتصادی انجام شد. مانند رشد کنترل نقدینگی و ثابت نبودن پایه پولی، نرخ تورم به سرعت به سطوح بالای 30 درصد بازگشت.
همچنین به دنبال روند صعودی تورم در اقتصاد ایران، به شکلی باقی ماند که در پایان سال 98 به 42 درصد رسید.
افسار رشد نقدینگی در دهه 1990 شکسته شد
یکی از نکاتی که شاید زمینه ساز تورم افسارگسیخته اقتصاد ایران در سال های اخیر باشد، افزایش نقدینگی در دهه 90 است. نکته بسیار مهمی که رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر خود با کارآفرینان و فعالان اقتصادی بار دیگر بر آن تاکید کردند و فرمودند: کاهش و توقف رشد نقدینگی سیاست درستی است و تلاش دولت در این زمینه تا حدودی موثر است اما محدودیت ایجاد شده در تخصیص منابع بانک ها به دست اندرکاران تولید نباید بر بنگاه های کوچک و متوسط تاثیر بگذارد.
بررسی آمارهای مربوط به نقدینگی که برخی کارشناسان اقتصادی آن را مهم ترین متغیر موثر در تعیین سطح تورم می دانند، نشان می دهد که متاسفانه اقتصاد ایران در دهه اخیر (دهه 90) نتوانسته نقدینگی را کنترل کند در مورد مدیران اقتصادی؛ در دهه 90 حجم نقدینگی از 354 هزار میلیارد تومان به 3 هزار و 476 میلیون تومان رسید که از سال 57 تاکنون بی سابقه بوده و با افزایش حدود 1000 درصدی نقدینگی در یک دهه رکورد محسوب می شود.
رکورد افزایش نقدینگی در دهه 90
بر این اساس آمارها نشان می دهد که رشد نقدینگی در دهه 90 همواره بالای 20 درصد بوده و در سال 99 به سطح 40 درصد رسیده است. لازم به ذکر است که میزان نقدینگی در اقتصاد ایران در پایان سال 1398 حدود 355 هزار میلیارد تومان بوده که این رقم به حدود 3 هزار و 500 میلیارد تومان رسیده است.
همچنین در این سال‌ها، سال‌های 92 و 98 دو سالی بود که رشد نقدینگی از کانال 20 درصدی به کانال 30 درصدی رسید که نشان‌دهنده عدم موفقیت دولت در حفظ نرخ رشد نقدینگی در کانال 20 درصدی بود.
نقدینگی در دهه 1990 تقریباً 10 برابر شد
از ابتدای دهه 90 که نقدینگی 294 هزار میلیارد تومان بود، پس از حدود 10 سال به 3 هزار و 216 هزار میلیارد تومان رسید. به عبارت دیگر حجم نقدینگی در اقتصاد ایران در دهه 90 تقریباً 10 برابر شده است و این در حالی است که رشد اقتصادی در آن دهه هرگز به این میزان نبوده است.
پایه پولی در دهه 1990 بیش از 500 درصد رشد کرد
حجم پایه پولی در اوایل دهه 90 68 هزار میلیارد تومان بود که این رقم در پایان بهمن 97 به 436 هزار میلیارد تومان رسید و طی 10 سال گذشته پایه پولی 6.4 برابر شده است. رشدی معادل 540 درصد را در دهه 1990 تجربه کرد.
افزایش بدهی بانک ها به بانک مرکزی باعث شد پایه پولی در دهه 90 گسترش یابد
نکته قابل توجه در رشد پایه پولی در دهه 90 به ویژه بین سال های 93 تا 97، رشد پایه پولی ناشی از افزایش بدهی بانک ها به بانک مرکزی بود. بر اساس نمودار منتشر شده از سوی مرکز پژوهش های مجلس، دلیل اصلی رشد پایه پولی در دهه 90 به دلیل افزایش بدهی بانک ها به بانک مرکزی (منطقه قرمز) بوده است. اگرچه پایه پولی در دهه 80 رشد کرد، اما دلیل آن افزایش ذخایر ارزی بانک مرکزی بود.
باید توجه داشت که نمی توان به سادگی به رشد پایه پولی نگاه کرد و تصور کرد که تورم افزایش می یابد، اما می توان گفت که اگر رشد پایه پولی منجر به افزایش نقدینگی شود، این می تواند زمینه ساز تورم شود. در دراز مدت
انتهای پیام/
